Balon balıklarının istilası: Ekolojik ve ekonomik zararlar artıyor

Son yıllarda evrensel iklim kriziyle birlikte Akdeniz
ve Türkiye çevresinde sayıları hızla artan balon balıklarının ekosisteme etkileri
ve zararları üzerine Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim
Görevlisi Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya önemli açıklamalarda bulundu.

Balon balıklarının Akdeniz’e nasıl ve nereden geldiği ile ilgili konuşan
Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya, “Şu an denizlerimizde yedi farklı türde balon
balığı bulunmakta. Bu balıklar bizim sularımıza, Süveyş Kanalı vasıtasıyla
Kızıldeniz’den, oraya da Hint-Pasifik Okyanusu’ndan gelmiş bulunmakta.
Akdeniz suyunun sıcaklığının artmasıyla birlikte çok fazla göçmen türümüz
mevcut. Bu göçmen türlerden bazıları aşırı derecede çoğalarak baskın konuma
geliyor. Biz bu tür canlılara istilacı tür diyoruz. İklim değişikliği ve Süveyş
Kanalı’nın genişlemesi de bu istilayı hızlandırdı” dedi.

Balon balıklarının oluşturduğu tehlikelerle ilgili bilgi veren Doç. Dr. İnci
Tüney Kızılkaya, “Balon balıklarının tehlikelerinden bahsedecek olursak, bizim
sularımızda mevcut olan türler ölümcül derecede toksin içeriyor ve kesinlikle
yenmemesi gerekiyor. Balon balıkları içerisinde şu anda en tehlikeli olarak
bilinen ‘Lagocephalus sceleratus’ türü mevcut. Bu tür, zehirli Tetrodotoksin
(TTX) dediğimiz bir toksin üretiyor. Lagocephalus sceleratus balon balığı, ilk
olarak 2005 yılında Gökova Körfezi’nde tespit edildi. Bu tespit bütün Akdeniz
için Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi akademisyenleri tarafından
Türkiye’den kayda alındı ” dedi.

“Balon Balıklarının Türkiye’ye Yıllık Zararı 2 Milyon Euro”

Balon balıklarının zararlarından bahseden Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya,
“Türkiye’de balon balıklarının, ekonomiye yıllık yaklaşık 2 milyon Euro zarar
verdiği yapılan çalışmalarla gösterilmiş durumda. Bu balıkların, çok çeşitli
organizmayı tüketme yetenekleri ve sert diş yapıları nedeniyle çeşitli
ekosistemlerde ciddi sorunlara yol açtığı biliniyor. Balon balıkları, dört dişliler
familyasına ait olup üstte iki, altta iki sivri dişleri bulunmaktadır. Bu dişler,
balıkların etrafındaki her şeyi hızla ve etkili bir şekilde tüketmelerini
sağlamaktadır. Türkiye’nin Akdeniz ve Güney Ege Denizi kıyılarında yayılan bu
balıklar, yerel balık türlerinin popülasyonlarını tehdit etmekte ve balıkçılık
endüstrisine zarar vermektedir. Uzmanlar, balon balıklarının kontrol altına
alınması için acil önlemler alınması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu türlerin
yayılmasını önlemek ve ekonomik kayıpları minimize etmek amacıyla daha
etkin yönetim stratejilerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Türkiye’de balon
balıkları, hem balıkçılık endüstrisine hem de deniz ekosistemlerine ciddi zararlar

veriyor. Balıkçılar, av araçlarına balon balıklarının zarar verdiğini ve bu
durumun hem av kaybına yol açtığını hem de av ekipmanları açısından ciddi
mali zarara neden olduğunu belirtiyorlar. Hızla çoğalan bu balıklar, yerel balık
popülasyonları üzerinde ciddi bir baskı oluşturmakta ve ekonomik kayıplara
neden olmaktadır. Balon balıklarının en büyük ekolojik zararı ise hızla
çoğalmaları ve onları yiyebilen hiçbir canlının bizim denizlerimizde
bulunmamasıdır. Ahtapot, mürekkep balığı, kalamar, karidesler ve balıklar balon
balıkları tarafından tüketiliyor ve bu balıkların aşırı derecede tüketilmesi diğer
deniz canlıları üzerinde baskı oluşturuyor” dedi.

Önceki çalışmalarından bahseden Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya,
“Gökova, Kaş ve İskenderun’dan temin ettiğimiz balıklarla yaptığımız
çalışmalarda balığın tüm dokularının tehlikeli oranda toksin içerdiğini
belirlemiştik. Balon balığının içerisindeki Tetrodotoksin maddesi ağrı kesici
olarak kullanılabilirliğine yönelik çeşitli araştırmalar ve girişimler mevcut ancak
henüz onaylanıp piyasaya sürülebilmesi için zaman var. Onay alındığı takdirde
bu yöndeki çalışmalarımız da aktif hale gelecektir. Ekosistemimiz ve
ekonomimiz için balon balıklarının çoğalmasını engellemeye çalışıyoruz. Bazı
amatör balıkçılar balon balıklarını tanıyamayabiliyor ve tükettiklerinde ise
istenmeyen sonuçlar yaşanıyor. Balon balığının ekonomik ve ekolojik zararlarını
azaltmak için, bilinçlendirme ve kontrol çalışmaları yapılıyor. Tarım ve Orman
Bakanlığı halkı bilinçlendirmek için çeşitli projeler geliştirmekte, yürütmekte,
eğitimler ve bilgilendirme çalışmaları yapmakta” dedi.

Ahmad Firas Majawaz – Ömer Faruk Altın