Categories: EKONOMİ

EGİAD’DAN GENÇLER İÇİN ÖNEMLİ ÇALIŞMA “NEET RAPORU”

Günümüzde genç işsizliği sorunu hem dünyanın hem de Türkiye’nin en temel problemlerinden birisi olarak kabul edilmiş ve bu alanda pek çok politika uygulanmaya başlanmıştır. EGİAD olarak bu önemli soruna yerel düzeyde politika önerileri geliştirmek ve etkili çözümler sunmak hedefiyle, İzmir’deki NEET gençlerinin işgücü piyasasına katılımını teşvik etmeye yönelik politika önerileri ile dikkat çekti.

NEET Gençlerin Sorunlarına Çözüm Önerileri Geliştirmeliyiz
Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren EGİAD Yönetim Kurulu Başkanı Alp Avni Yelkenbiçer, NEET gençlerin istihdam dışında kalmasının, ekonomik büyümeyi olumsuz yönde etkilediğini, toplumsal eşitsizliği ve sosyal istikrarsızlığı artırdığını belirterek, “Günümüzde genç işsizliği sorunu hem dünyanın hem de Türkiye’nin en temel problemlerinden birisi olarak kabul edilmiş ve bu alanda pek çok politika uygulanmaya başlanmıştır. Yerel düzeyde politika önerileri geliştirme ve etkili çözümler sunma hedefiyle gerçekleştirdiğimiz çalışmamız, NEET gençlerin yaşadığı zorluklara doğrudan odaklanarak toplumda sosyal adaletin ve fırsat eşitliğinin sağlanmasına da katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Önceliğimiz Eğitim

Ülkemizin yeşil ve dijital dönüşüme, toplumsal dönüşümü de ekleyerek büyük bir sıçrama yapabilecek kapasitede olduğunun altını çizen Yelkenbiçer, “Bu kapasitemizi kullanarak dünyadaki teknolojik değişim hızını yakalamalıyız. Yüksek teknoloji kullanımı, yüksek katma değerli üretim ve bugün de gündemimizde olacak markalı ihracat ile dış ticaret açığımızı azaltmak; son 100 yıldır dünya ekonomisinden aldığımız yalnızca yüzde 1’lik payı büyütmek ve yüksek teknoloji ihracatında yüzde 3 barajını aşmak tamamen bizim elimizde. Yüksek teknolojinin sunduğu devasa potansiyel, yaklaşık 3,5 milyon KOBİ’mizi dünya ekonomisine hızla entegre edebilecek önemli fırsatları önümüze seriyor. Ancak, bu fırsatları değerlendirebilmek için önceliğimizi eğitime vermeli, analitik düşünebilen, bilgiye ve bilime açık nesiller yetiştirmeye odaklanmalıyız. Geleceğin dünyasında yerimizi almak için geç kalmadan harekete geçmeliyiz! Genç nüfusumuz, teknolojiye meraklı nesillerimiz ile bu potansiyeli açığa çıkarmak için gerekli adımları atmalıyız” diye konuştu.

Kurumlardaki Verimlilik ve Üretkenlik Önemli
“Kurumların oluşumu ve refah üzerindeki etkileri” konusundaki çalışmalarıyla bu yıl Nobel Ekonomi Ödülünü alarak bizleri gururlandıran Daron Acemoğlu’nun bu ödülü almasına vesile olan bazı tespitleri de dikkat çeken Yelkenbiçer, “Bu görüşler ışığında NEET Gençler sorununa yönelik bir projeksiyon sunmak isterim. Dünyanın ekonomik gündemini belirleyen çalışmalara imza atması ve bu çalışmalarla hem dünyaya hem de bizlere yön göstermesi sebebiyle, Daron Acemoğlu’na teşekkürü bir borç biliyor ve Nobel Ekonomi Ödülü için kendisine tebriklerimizi iletiyorum. Acemoğlu, tüm çalışmalarında kurumların öneminin, kurumlardaki toplam faktör verimliliği ve genel üretkenlik düzeylerinin belirleyiciliğinin altını çizmektedir. Ancak maalesef ülkemizin teknolojiye yeterince yatırımda bulunmadığını, yatırımda bulunduğunda ise bu teknolojiden üretkenlik kazanamadığını söyleyebiliriz. Bunun da kök nedenlerine yine baktığınız zaman, yine karşımıza kurumlarımızın verimliliği ve eğitim düzeyimiz karşımıza çıkmaktadır. Bu durum ülkemizdeki pekçok olumsuzluğu derinleştirdiği gibi, NEET Gençler sorunu da her geçen gün büyütmektedir.” dedi.

Yapay Zekâ Hem Fırsat Hem Zorluklar Barındırıyor

Yapay zekânın birçok gelişmiş ülkede ekonomileri büyük ve derin bir değişim süreci içine sokmaya başlamışken, ülkemiz dahil olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde ise bu alandaki hazırlıklar konusunda yeterli ivme sağlanamadığını hatırlatan Yelkenbiçer, “Yapay zekânın getireceği değişimler ise, NEET problemi açısından içinde hem fırsatlar hem de zorluklar barındırıyor. Fırsatlara baktığımızda; yapay zekânın veri analizi, yazılım geliştirme ve yapay zekâ etiği gibi pek çok yeni alanda iş imkanları yaratabileceğini görüyoruz. NEET gençler, bu alanlarda eğitim ve beceri kazanarak işgücü piyasasına entegre olabilirler. Yapay zekâ destekli eğitim platformları, kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri sunarak NEET gençlerin eksikliklerini gidermelerine ve işgücü piyasasına hazırlanmalarına yardımcı olabilir. Yapay zekâ tabanlı araçlar, NEET gençlerin yenilikçi iş fikirleri geliştirmelerine ve girişimcilik faaliyetlerinde bulunmalarına olanak sağlayabilir. Tehditleri incelediğimizde ise; yapay zekâ, otomasyon yoluyla bazı sektörlerdeki işlerin yerini alabilir. Bu durum, özellikle düşük vasıflı işlerde çalışan veya iş tecrübesi olmayan NEET gençler için iş bulmayı daha da zorlaştırabilir. Yapay zekâ, işgücü piyasasında yeni becerilere olan talebi artırabilir. NEET gençler, bu becerileri kazanmakta zorlanırlarsa işgücü piyasasında geride kalabilirler. Yapay zekâ teknolojilerine ve eğitimine erişimdeki eşitsizlikler, NEET gençler arasında var olan eşitsizlikleri daha da derinleştirebilir. Yapay zekâ ile ilgili tüm gelişmeleri takip ederken, yeşil dönüşümün bir diğer boyutu da gençlerimiz için sunduğu yeni iş olanakları olduğunu atlamamalıyız. Çevre dostu teknolojilere yatırım yaparak, NEET gençlerimizin bu alanlara yönelmesi ve sürdürülebilir sektörlerde yer bulması için önemli fırsatlar yaratabiliriz. Tüm alanlarda olduğu gibi ikiz dönüşüm alanlarındaki gelişmeleri NEET gençler alanında da yakından takip etmeliyiz” diye konuştu.

Rapor Özeti
Bu çalışma, İzmir’deki ne eğitimde ne de istihdamda olan (NEET) gençlerin işgücü piyasasına katılımını teşvik etmek amacıyla politika tedbirlerinin tasarlanması ve uygulanmasına odaklanmaktadır. NEET gençler, eğitimde veya istihdamda olmayan gençlerdir ve genellikle işsizlikten, eğitim fırsatlarına erişim eksikliğinden veya kişisel faktörlerden kaynaklanan durumlarla karşı karşıyadırlar. Bu gençlerin yaşadığı zorluklar, sadece bireyleri değil, aynı zamanda toplumu ve ekonomiyi de etkilemektedir. Gençlerin eğitimden istihdama geçiş sürecinde karşılaştıkları zorluklar ve NEET olarak sonlanan hikayeler, daha fazla müdahale ve destek gerektirmektedir. NEET gençler genellikle eğitim almamış, eğitimlerini tamamlamamış veya istihdamda olmayan ya da iş aramayan bireylerdir. NEET gençlerin yaş grubu tanımlaması çeşitli sınıflandırmalarda değişmektedir. Bu çalışmada, NEET gençlerin tanımlanmasında 15-29 yaş grubuna odaklanılmıştır. Söz konusu yaş grubu, gençlerin eğitimden işgücüne geçiş dönemini kapsamakta ve gençlerin işgücüne katılma sürecindeki zorlukları ele almaya olanak tanımaktadır. Ayrıca, NEET gençlerin heterojen yapılarını ve karakteristik farklılıklarını göz önünde bulundurmak için de çalışmada bu yaş grubuna odaklanılması tercih edilmiştir. NEET gençler, küresel bir sorun olarak toplum ve ekonomiler üzerinde geniş kapsamlı etkilere sahiptir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine (2024) göre, küresel düzeyde 15-24 yaş grubundaki NEET oranı 2023 itibarıyla %21,7’dir. COVID-19 salgını NEET oranında artışa neden olmuş, 2023 yılında NEET statüsünde olan genç kadın ve erkeklerin oranları sırasıyla %29,7 ve %14,1 olarak kaydedilmiştir. NEET statüsü, gençlerin işgücü piyasasına erişimlerini sınırlayan çeşitli sorunlara işaret etmektedir. NEET olma hali, genellikle birçok faktörün etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu bakımdan, NEET olma durumu bireysel, ailesel ve çevresel faktörler, eğitime erişim sorunları veya eğitim-istihdam uyumsuzluğu gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilmektedir. Yaş, cinsiyet, sağlık durumu ve psikolojik faktörler gibi bireysel unsurlar, NEET olma riskini etkilemektedir. Bununla birlikte, düşük sosyoekonomik düzey, aile içi gelir ve ebeveynlerin eğitim düzeyi gibi faktörler de genellikle NEET olma riskini artırmaktadır. Ayrıca, bakım sorumlulukları ve aile yapısı da NEET olma durumu üzerinde etki yaratmaktadır. Özellikle kadınlar arasında bakım sorumluluğu daha yaygındır ve bu durum, NEET olma riskini artırabilmektedir. Eğitime erişimdeki engeller, gençlerin NEET olma durumunu doğrudan etkilemektedir. Erken okul terkleri ve düşük akademik başarı bu engellere örnek olarak gösterilebilir. Eğitim sistemi içindeki eşitsizlikler ve öğrenci-öğretmen ilişkileri de bu bakımdan önemli unsurlardır. Eğitim-istihdam ilişkisindeki uyumsuzluk NEET olma durumu açısından bir diğer önemli faktördür. Bu bağlamda, gençlerin işgücü piyasasına girişlerinde yaşadıkları zorluklar ve uyumsuz eşleşmeler, NEET olma riskini artırmaktadır. Ayrıca, uzun süre işsizlik deneyimi gençlerin gelecekteki istihdam olanaklarını olumsuz etkilemekte ve NEET olma durumunu kalıcı hale getirebilmektedir. NEET gençler, bir ülke, bir toplum ve iş dünyası için önemli bir sorundur çünkü;

NEET gençlerin istihdam dışında kalması, ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemektedir. NEET gençler, ülkenin üretken işgücü potansiyelini kullanamadıkları için ekonomik kalkınmaya katkı sağlayamamaktadır. Bunun sonucunda ekonomide verimlilik azalmakta ve sosyal yardımlara olan bağımlılık artmaktadır.
NEET gençlerin toplumdan dışlanması, sosyal içermeyi zorlaştırmakta ve toplumsal eşitsizlikleri artırmaktadır. NEET gençlerin işgücüne katılmaması veya eğitim görüşmelerinden elde edilen bulgular tematik olarak analiz edilmiştir.
Geliştirilmesi Gereken Stratejiler
NEET gençler için mesleki yönlendirme ve kariyer danışmanlığı hizmetleri sunan bütüncül bir sistem oluşturulmalıdır.
Türkiye işgücü piyasasında gençler açısından temel sorunlar şu şekilde özetlenebilir:
Genç işsizliğinin kalıcı ve yapısal bir problem haline gelmesi,
Eğitim sisteminin çıktılarının işverenlerin ihtiyaçlarını tam olarak karşılamaması nedeniyle arz ve talebin eşleşmemesi,
Ekonomik durgunluklar ve buna bağlı olarak ortaya çıkan talep yetersizlikleri,
İşgücüne katılma, istihdam ve işsizlik oranlarında cinsiyetler arasındaki belirgin farklılıklar,
NEET gençlerin oranının yüksek olması,
Okuldan işe geçiş sürecinde yaşanan zorluklar,
Nitelik ve beceri uyumsuzlukları,
İşgücü piyasasının nitelikli işgücü için yeterince iş yaratamaması,
Genç işgücü açısından iş tecrübesi yetersizliği.

Sonuç
Çalışma kapsamında, NEET gençlerin işgücü piyasasına katılımını artırmak ve işsizlikle mücadele etmek amacıyla hazırlanan bu politika önerileri, gençlerin istihdam edilebilirliklerini ve yaşam kalitelerini yükseltmeyi hedeflemektedir. Her bir politika önerisi, gençlerin ihtiyaçlarına yönelik kapsamlı ve bütüncül yaklaşımlar içermektedir. İlk olarak, eğitim ve istihdam arasındaki geçiş sürecinin kolaylaştırılmasına yönelik politika önerisi, NEET gençlere yönelik mesleki yönlendirme ve kariyer danışmanlığı hizmetleri sunarak, gençlerin eğitimden işgücüne geçişini desteklemeyi amaçlamaktadır. Bununla birlikte, gençlerin iş dünyasının beklentilerine uygun yetkinlikler kazanmaları için mesleki eğitim programlarının güncellenmesi ve esnek eğitim modelleri sunulması gerekmektedir. Sosyal beceri gelişimi ve uygulamalı öğrenme programları sayesinde iş dünyasının beklentileri ile uyumlu şekilde gençlerin istihdam edilebilirlikleri artırılabilecektir. NEET gençlerin işgücü piyasasında karşılaştıkları sorunların çözümüne yönelik bir diğer politika önerisi, girişimciliğin desteklenmesidir. Girişimcilik yoluyla genç işsizliğiyle mücadele etmeyi hedefleyen bu öneri, girişimcilik merkezleri, sermaye fonları ve melek yatırımcı ağları gibi destek mekanizmaları oluşturulmasını kapsamaktadır. Bu sayede, gençlerin yenilikçi fikirlerini hayata geçirmeleri ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmaları sağlanabilecektir. Gençlerin ihtiyaçlarını belirlemek ve sorunlara yönelik çözüm üretebilmek için iletişim ağlarının ve koordinasyonun güçlendirilmesi önemlidir. Dijital iletişim ağları, koordinasyon merkezleri ve farkındalık kampanyaları ile gençlere erişim artırılacak ve paydaşlar arasında etkin iş birliği sağlanacaktır. Son olarak, iş dünyasında gençlerin ihtiyaçlarına odaklanılması yoluyla gençlerin iş dünyasındaki ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak işverenlerin bilinçlendirilmesi ve geri bildirim mekanizmalarının oluşturulması hedeflenmektedir. Bakım sorumluluğu olan gençler için destek hizmetleri sunulması ve iş arama ödeneği gibi maddi desteklerin sağlanması da bu önerinin önemli bileşenlerindendir. Çalışma kapsamında gündeme getirilen politika önerileri, NEET gençlerin İzmir işgücü piyasasına katılmalarını sağlayarak, bölgenin sosyoekonomik kalkınmasına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bütüncül yaklaşımlar ve çeşitli paydaşların iş birliği ile gençlerin istihdam edilebilirliklerinin artırılması ve sürdürülebilir iş fırsatlarına erişimlerinin sağlanması NEET gençler sorununun çözümünde son derece önemli bir aşamadır. Bu çalışma kapsamında ortaya konulan politika önerilerinin hayata geçirilmesi ile İzmir ve bölge gençlerinin yetkinlikleri geliştirilerek NEET gençlerin işgücü piyasasında aktif ve üretken bireyler olabilmeleri sağlanacaktır.