İZMİR’İN ÇERNOBİLİNDE NELER OLUYOR?

İzmir Gaziemir’de; dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisans verilmiş bir kurşun
ve akü geri kazanım tesisinin bahçesinde 2007 yılında tespit edilen, Radyoaktif ve Tehlikeli
Atıklar ile ilgili, kamuoyunun ise ancak 2012 yılında bir gazete haberi ile bilgi sahibi olduğu ve
“İzmir’in Çernobili” olarak anılan atık alanına ilişkin süreç tarafımızca yakından takip
edilmektedir.
Kentin ortasında çevre ve halk sağlığını tehdit eden atıkların bulunduğu alanın temizlenmesi,
ülkeye girişi yasak olan nükleer atıkların nasıl ve nereden getirildiğinin belirlenerek kamuoyu
ile paylaşılması ve sürecin sorumluları ile ilgili gereğinin yapılmasına yönelik çağrılarımız ve
mücadelemiz paydaşlarımız ile birlikte 17 yıldır devam etmektedir.
23.07.2024 tarihinde alanda çalışmanın başladığı gözlemlenmiş olup süreç ile ilgili Çevre,
Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve TENMAK’ a bilgi edinme talebimiz yazılı olarak
iletilmiştir.

“İzmir’in Çernobili”

01.08.2024 tarihinde TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu, İzmir Barosu, İzmir Tabip Odası,
İzmir Yaşam Alanları ve EGEÇEP tarafından Karabağlar ve Gaziemir Belediye Başkanlarının,
sivil toplum örgütlerinin de katılımı ile ortak bir basın açıklaması düzenlenmiştir.
Şubemiz tarafından gönderilen bilgi edinme talebine ilişkin Çevre, Şehircilik ve İklim
Değişikliği Bakanlığı tarafından 13.09.2024 tarih E-66775017-622.03-10277392 sayılı cevap
yazısında;
EKOVAR tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Nükleer Düzenleme
Kurulu’na sunulan çevresel iyileştirme planının incelemesi sonuncunda 12.07.2024 tarihinde
dosyaya uygunluk verildiği belirtilmiştir.
“Söz konusu planın, radyoaktif madde ile kontamine olmuş atıkların ve tehlikeli atıkların
miktarı ile bertarafı, taşınması, bu atıklarla kontamine olmuş toprağın temizlenmesine ilişkin
hususları kapsadığı, radyoaktif atıkların yönetimi hususları ile ilgili mevzuat gereğince
NDK’nın sorumluluğunda yer aldığı” şeklinde bilgi verilmiştir.
Çalışmaların 10.08.2017 tarihli ÇED Olumlu kararı verilen proje ve 12.07.2024 tarihinde onay
verilen Çevresel İyileştirme Planına ve İş Termin Planı’na göre yürütüleceği belirtilmiştir.
24.07.2024 tarihinde başlatılan çalışmaların gaz çıkışı nedeni ile 25.07.2024 tarihinde
durdurulduğu, sahadaki çalışmaların Bakanlık ilgili birimleri, NDK, TENMAK ve İzmir Çevre,
Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü katılımı ile oluşturulan komisyonun gözetiminde
yürütüleceği, çalışmalar başladığında herhamgi bir olumsuzluk olması durumunda gerekli
tedbirlerin alınacağı, olumsuzluğun muhteviyatına göre akademik rapor hazırlanması

sonrasında onaylı Çevresel Temizleme Planı doğrultusunda çalışmaların devam edeceği
belirtilmiştir.
Söz konusu arazideki radyoaktif ve tehlikeli atıklarla ilgili olarak, Gaziemir Belediye Başkanı
Ünal Işık’ın 22.11.2024 tarihinde dile getirdiği ve basında yer alan iddialara göre, atıkların
kamyonlarla Soma’ya taşındığı ve bir çimento fabrikasında yakıldığı belirtilmiştir. Ayrıca,
Sözcü Televizyonu’nda gazeteci Gökmen Ulu tarafından 29.11.2024 tarihinde paylaşılan
görüntülerde sahada çalışmaların devam ettiği gözlemlenmiştir. Gerek paylaşılan görüntüler,
gerekse çevre halkının devam eden şikayetleri alandaki atıkların temizlenme sürecinin sağlıklı
bir şekilde yürütülmediğini göstermekte, temizlik safhasında yeni çevre ve sağlık risklerinin
oluşacağına dair endişemizi arttırmaktadır.
Çevre ve halk sağlığını tehdit eden bu atıkların bertaraf edilmesi ve rehabilitasyon sürecinin
eksiksiz bir şekilde yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Bu süreçte tüm çalışmaların şeffaf
bir şekilde gerçekleştirilmesi, bağımsız uzmanlar tarafından denetlenmesi ve kamuoyunun
düzenli olarak bilgilendirilmesi gerektiğini tekrar hatırlatıyor ve aşağıda belirtilen sorularımızı
yetkili ve görevli Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Nükleer Düzenleme Kurumu
başta olmak üzere ilgili kurumlara soruyoruz:
1) Sahadan herhangi bir atığın bir çimento fabrikasına taşındığı iddiası doğru mudur?
Doğru ise, bu atıkların niteliği nedir? Atıkların niteliği hangi yöntemlerle tespit
edilmektedir? Bu atıkların yakılması sonucu atmosfere hangi kirleticilerin, hangi
seviyelerde (kirlilik yükü) çıkacağı öngörülmektedir? Yanma sonrası oluşan atık
malzemenin içeriğinde hangi kirleticiler bulunmaktadır? Bu yanmayan atık
malzemeler nasıl bertaraf edilmektedir?
2) 26.07.2024 tarihinde, bilgi edinme kapsamında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği
Bakanlığına yönelttiğimiz sorulara istinaden aldığımız, 13.09.2024 tarihli ve E-
66775017-622.03-10277392 sayılı yanıtınızda, gaz çıkışı nedeniyle sahadaki
çalışmaların durdurulduğu ve faaliyetlerin Bakanlığınızın ilgili birimleri, Nükleer
Düzenleme Kurulu, TENMAK ve İzmir Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl
Müdürlüğü’nün katılımıyla oluşturulan bir komisyon tarafından yürütüleceği
belirtilmiştir. 29.11.2024 tarihinde basına yansıyan görüntülerde görülen çalışmalar,
söz konusu komisyonun onayı ve denetimi dahilinde mi gerçekleştirilmiştir?
3) Görüntülerdeki çalışmalarda araçlara yüklenen atıklar radyoaktif özellik taşımakta
mıdır? Radyoaktif olup olmadıkları hangi yöntemlerle tespit edilmiştir? Eğer atıklar
radyoaktif ise, bu atıkları taşıyan araçlar, radyoaktif madde taşıma standartlarını
karşılamakta mıdır?
4) Atıklar, tehlikeli madde içeriyor mu? Atıkların tehlikeli madde içerip içermediği hangi
analiz yöntemleri ile belirlenmiştir? Eğer atıklar tehlikeli madde sınıfına giriyorsa,
kullanılan araçlar bu tür maddeleri taşımaya uygunluk göstermekte midir?

5) Eğer atıklar tehlikeli veya radyoaktif değilse, mevzuatın öngördüğü toz kontrol
önlemleri neden alınmamıştır?
6) 29.11.2024’te kamyonlara yüklenen atıklar nereye taşınmaktadır? Atık yüklü
kamyonlar, görüntülerdeki gibi üzeri açık şekilde mi taşınmaktadır?
7) Sahada doz hızı ölçümleri gerçekleştirilmiş midir? Eğer yapılmışsa, ölçümler mekânsal
olarak kaç farklı noktada gerçekleştirilmiştir? Doz hızının mekânsal dağılımı nasıldır ve
bu ölçümlerin koordinat bazlı sayısal sonuçları nelerdir? Ayrıca, saha dışında ve
yerleşim alanlarında doz hızı ölçümleri yapılmış mıdır? Yapıldıysa hangi
koordinatlarda hangi doz hızı değerleri ölçülmüştür?
8) Atıkları yükleyen, taşıyan ve işleyen işçiler ile operatörlere gerekli koruyucu donanım
sağlanmış mıdır? Bu kişilere yeterli eğitim verilmiş midir ve güvenlikleri hangi
yöntemlerle temin edilmektedir?
Sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşamanın anayasal bir hak olduğunu, bu çevreyi sağlamanın
ödevleri olduğunu yetkili kurum ve kuruluşlara tekrar hatırlatıyoruz. Sorularımızın eksiksiz
cevaplanmasını, hazırlanan tüm plan, analiz raporları ve belgelerin kamuoyu ile
paylaşılmasını talep ediyoruz.
Basına ve kamuoyuna saygıyla duyurulur.
TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi